Inleiding
Pijn is een veel voorkomend symptoom bij patiënten met kanker. Het is één van de meest gevreesde symptomen en vormt binnen de zorg voor deze patiënten nog steeds een substantieel probleem. Het belang van pijn als een symptoom van kanker mag dan ook niet worden onderschat.¹ Het is belangrijk om pijn adequaat te behandelen, om zo de kwaliteit van leven van mensen die aan pijn lijden te behouden of te verhogen.²
Dat complex van medicijnen maakt dat ik redelijk pijnvrij de dag door kan komen zodat ik voor mezelf weer kleine doelstellingen kan formuleren. Eerst liep ik bijvoorbeeld met 2 krukken en nu loop ik zonder. Dat geeft een ontzettend voldaan gevoel.³
Prevalentie
Prevalentie van pijn per stadium ¹
| Curatief oncologisch traject | 39% |
| Tijdens anti-tumor therapie | 55% |
| Gemetastaseerde ziekte/(ver)gevorderd stadium | 66% |
| Pijnscore van 5 of hoger | 38% |
Sommige vormen van kanker gaan gepaard met meer pijn dan andere.¹
| % patiënten | Kankersoorten |
| > 80% | Alvleesklier of slokdarmkanker |
| 70 tot 80% | Long-, maag-, prostaat-, borst-, of gynaecologische tumoren |
| 60 tot 70% | keel-, dikke darm-, hersenen, nier- en blaaskanker |
| 50 tot 60% | hematologische vormen van kanker |
Pijn kan in alle stadia van de ziekte een groot probleem vormen. Pijn is zeer gevreesd en kan in ernstige mate gevoelens van angst, depressie of slaapstoornissen veroorzaken waardoor de dagelijkse activiteiten worden verstoord.
Over het algemeen blijkt dat artsen onvoldoende aandacht geven aan en weten over de behandeling van pijn. Bovendien wordt pijn nog steeds onvoldoende gemeten en wordt er niet systematisch over gecommuniceerd. Bijzonder is ook dat patiënten meestal erg terughoudend zijn om pijn te bespreken doordat patiënten mogelijk angst hebben om verslaafd te raken of bijwerkingen te krijgen of dat het rapporteren van veel pijn de aandacht van de arts af zal leiden van de behandeling van de kanker zelf.¹
Soorten pijn
Er wordt onderscheid gemaakt tussen nociceptieve pijn en neuropathische pijn:
- Nociceptieve pijn bij kanker (65-69%) wordt veroorzaakt door weefselbeschadiging en is vaak het gevolg van botmetastasen of infiltratie van weke delen of viscera.
- Neuropathische pijn bij kanker (8-9%) kan worden gedefinieerd als pijn ten gevolge van beschadiging van het perifere of centrale zenuwstelsel.
Bij 23 tot 27% van de patiënten is sprake van zowel nociceptieve als neuropathische pijn.
De oorzaak van pijn kan zijn: directe doorgroei van de tumor of metastasen (70%), de behandeling (20%) of bijkomende ziekten of andere factoren (10%). (Stapsgewijze behandeling van pijn (WHO pijnladder).¹
Chronisch versus doorbraakpijn
Pijn bij patiënten met kanker is meestal chronisch van karakter. Tegen de achtergrond van deze chronische pijn en de behandeling daarvan kan de zogenaamde doorbraakpijn optreden die bijzondere aandacht behoeft. (Wat is de definitie van doorbraakpijn?)
Het doel van de behandeling is de pijn op een acceptabel niveau te brengen met aanvaardbare bijwerkingen. Bij optimale behandeling zou pijn bij kanker bij bijna 90% van de patiënten goed en eenvoudig behandeld kunnen worden.¹ (Doorbraakpijn: is de achtergrondpijn onder controle?)
